Chịu mác ‘rẻ tiền’, văn học lãng mạn vẫn thúc đẩy doanh thu

Tiểu thuyết lãng mạn vốn bị chỉ trích là không mang tính nghệ thuật, gây nguy hiểm cho độc giả nữ, giờ đây mang lại doanh thu lớn cho công nghiệp xuất bản, phim ảnh.

Từ lâu các thể loại tiểu thuyết lãng mạn vốn được xem là tiểu thuyết tình dục, đã bị chỉ trích là không mang tính nghệ thuật, là thứ văn học rác rưởi, gây nguy hiểm cho người đọc, nhất là độc giả phụ nữ, những người dễ bị cuốn vào các câu chuyện tình lãng mạn viển vông phi thực tế.

Nhưng sau khi tiểu thuyết lãng mạn của Julia Quinn được chuyển thể thành bộ phim Bridgerton nổi tiếng, thì chủ đề thể loại tiểu thuyết tình dục lãng mạn lại một lần nữa được mang ra thành chủ đề bàn tán. Người ta bắt đầu thảo luận việc thiết lập lại văn hóa cho những mối tình lãng mạn. Mọi người bắt đầu nhớ về mục đích khởi điểm của dòng tiểu thuyết tình cảm này là giúp phụ nữ được tự do yêu đương, khám phá bản thân và phơi bày các rào cản nữ tính.

Di sản lãng mạn

Từ điển Cambridge có một định nghĩa về mục từ lãng mạn là: “cảm xúc và hành vi của hai người đang yêu và quan hệ tình dục với nhau”. Giờ đây khi nói đến lãng mạn, người ta đơn giản chỉ nghĩ đó là một câu chuyện tình yêu.

Arthur Schopenhauer, triết gia người Đức cho rằng nếu các nhà thơ và tiểu thuyết gia trên thế giới liên tục sáng tác tiểu thuyết lãng mạn kể từ ngày này sang tháng khác, thì đó là bởi vì không có chủ đề nào khác phù hợp hơn và vì vậy lãng mạn không bao giờ là cũ. Theo Schopenhauer, tình yêu quan trọng hơn các chủ đề khác vì nó ảnh hưởng đến tương lai loài người, bởi tình yêu và lựa chọn bạn đời là điều kiện tiên quyết để duy trì nòi giống.

Điều gì khiến một tiểu thuyết văn xuôi trở thành tiểu thuyết lãng mạn? Hiệp hội nhà văn lãng mạn Mỹ (Romance Writers of America) mô tả nó có hai yếu tố cần thiết: “trung tâm là một câu chuyện tình yêu cùng một cái kết lạc quan thỏa mãn về mặt cảm xúc”.

Có nhiều cách để nhận diện tiểu thuyết lãng mạn, nhưng đa phần đều có chung một câu chuyện tình điển hình, khiến người ta phải thở dài mơ tưởng.

Nói chung, tiểu thuyết lãng mạn khen thưởng những nhân vật là người tốt và trừng phạt những kẻ xấu xa, một cặp chiến đấu và tin tưởng vào mối quan hệ của họ có thể sẽ được đền đáp bằng tình yêu vô điều kiện. Lãng mạn vốn dĩ là cảm xúc tự nhiên của con người, tiểu thuyết lãng mạn vui vẻ giúp mọi người cảm thấy lạc quan, có niềm tin vào tình yêu đích thực.

Một số học giả xem nguồn gốc của tiểu thuyết lãng mạn là một số tác phẩm Hy Lạp cổ đại từ thế kỷ thứ hai như Daphnis và Chloe, Aethiopica… Nhưng phần đa đều công nhận cuốn Pamela của Samuel Richardson, xuất bản năm 1740 là cuốn tiểu thuyết lãng mạn đầu tiên trên thế giới bằng tiếng Anh.

Pamela là cuốn tiểu thuyết nổi tiếng dựa trên sự tán tỉnh như được kể từ góc nhìn của nữ chính. Quan trọng nhất, Pamela có kết thúc có hậu, sau khi nam chính Mr. B dụ dỗ và mưu cưỡng hiếp cô giúp việc kiêm nữ chính Pamela nhiều lần không thành công, thì chàng đã động lòng với đức hạnh của nàng, rồi bất chấp địa vị xã hội, đã cưới nàng làm vợ.

Cuốn sách vừa ra mắt lập tức trở thành sách bán chạy nhất vào dạo ấy, và trở thành một cuốn sách nổi tiếng có ảnh hưởng tới văn hóa đại chúng giữa thế kỷ 18.

Tuy vậy, nhiều nhà văn viết tiểu thuyết lãng mạn ngày nay lại mặc nhiên xem Jane Austen là chưởng môn phái lãng mạn. Bởi Kiêu hãnh và Định kiến, xuất bản năm 1813, được công nhận là “cuốn tiểu thuyết lãng mạn hay nhất từng được viết”, và không có gì lạ khi Jane Austen trở thành người có ảnh hưởng quan trọng nhất đến thể loại tiểu thuyết lãng mạn.

Vào đầu thời đại Victoria, có chị em nhà Brontë cũng sáng tác tiểu thuyết, Charlotte Brontë với Jane Eyre, Emily Brontë với Đồi gió hú, đều xuất bản năm 1847, cũng có ảnh hưởng đến tiểu thuyết lãng mạn phổ biến sau này. Mặc dù giờ đây những tác phẩm của cả Jane Austen và chị em nhà Brontë đều được tôn vinh là tác phẩm kinh điển, trở thành một cột mốc văn hóa và được công nhận có giá trị văn học, nhưng không thể phủ nhận nguồn gốc của văn học lãng mạn.